|
RONDOM DE BRANDEMEER
zijn wandel- en fietspaden aangelegd. Staatbosbeheer vraagt iedereen dan ook, om
niet van de paden af te gaan, doordat rust heel belangrijk is voor de
verschillende vogels die overwinteren en broeden in het gebied. Bewoning in en
rond de Brandemeer ontbreekt nagenoeg.
Het heeft zich altijd
beperkt tot enkele boer-derijen en veenarbeiderhuisjes langs de Tjonger.
Tegenwoordig zijn deze gebouwen in gebruik als recreatiewoningen. Menselijke
activiteiten in het gebied is beperkt tot het beheer van de natuur o.a. het
rietmaaien, hooien en het onderhoud. Door het Stelling-werfse dialect, heet
het gebied DE Brandemeer in niet HET Brandemeer; vandaar!.
Als je op de foto klinkt, zie het hele gebied door het oog van de Google
satelliet!
ALS JE DE GOOGLE PLATTEGROND
goed bekeken hebt, zie je dat het eigenlijk twee Brandemeren zijn.
Het natuurgebied en de originele vrijwel rondeplas, dat in feite ten noorden van
het natuurgebied ligt. Op de foto hiernaast zie je een glimp van de originele Brandemeer.
Jaren geleden was mij wijs gemaakt dat het ooit een
zandwinput is geweest.
Karst Berkenbosch uit Oldeberkoop heeft in 2009 nader onderzoek gedaan en weet
ons te melden hij er een gesprek over heeft gehad met Albert Worst van
Staatsbosbeheer. De Brandemeer blijkt te zijn is ontstaan door een oude
veenbrand. De Stobbepoele bij Elsloo bijvoorbeeld is op dezelfde manier
ontstaan. Hank vindt deze uitleg zeer plausibel. Immers de naamgeving van dit
meertje heeft dan ook een duidelijke link.
INFOSCHUUR DE BRANDEMEER
staat hier te lezen. Het zijn plakletters die zo langzamer-hand omkrullen en
beginnen los te laten. De r van schuur is er al af. Er zijn meerdere ingangen
naar dit gebied, maar hier in deze schuur vind je de informatie over het hele
gebied, een goede
plattegrond van de wandelroutes.
Er is zelfs een heuse parkeerplaats. Hier is dan ook het startpunt voor een
rondwandeling van 6 km. De gegevens van het gebied staan op borden die binnen in
de schuur tegen de houten muren hangen. Wel alles goed in je hoofd prenten, er
zijn namelijk geen folders. Wel een beetje lastig als je onderweg vergeten bent
waar het ook al weer precies moest zijn.
Klik op de foto voor een vergroting!
HET ZAL NIET ONMIDDELLIJK
als eerste gedachte bij je opkomen als je deze foto's voor het eerst ziet, maar
in de huidige situatie is in de Brandemeer sprake van verdroging. Dat komt omdat het
grondwater hoger is dan de omringende en lager gelegen landbouw-gronden.
Om herstel en verdere
ontwikkeling van laagveenmoeras mogelijk te maken is inlaat van water nodig. In
het kader van de gebiedsgerichte bestrijding van verdroging heeft
Staatbosbeheer in samenwerking met de provincie Fryslân en het waterschap
Sevenwolden een voorstel ingediend om in de Brandemeer de bestrijding van de
verdroging ter hand te nemen.
Klik op de foto voor een vergroting!
DE TWEE ZWANEN
van de KLM reclame hebben het hier in ieder geval naar hun zin. Dat is niet zo verwonderlijk. Het is
hier doodstil. Je hebt nauwelijks het idee dat je in Nederland bent. Ook zijn er maatregelen
genomen, die zullen leiden tot een zoveel mogelijk zelfstandig functionerend waterhuishoudkundig systeem.
Een belangrijk uitgangspunt
daarbij is, dat de Brandemeer een waardevol laagveenmoeras-gebied dient te vormen in de keten van
moerassen, lopend van de Wieden in Overijssel tot en met het Lauwersmeer in de
Friese Ecologische Hoofdstructuur.
Met de gemeenten Skarsterlân,
Lemsterland en Weststellingwerf is voor wat betreft de recreatieve voorzieningen
samengewerkt.
Klik op de foto voor een vergroting!
HISTORIE.
Het natuurgebied de Brandemeer bestaat uit twee van elkaar gescheiden delen, de
Brandemeer (het noordoostelijk deel) en het moerasgebied bij de
Helomavaart, waar je nu de foto's van ziet. Samen bedraagt de oppervlakte zo’n 450 ha,
bestaande uit petgaten, rietlanden en graslandpercelen.
Het gebied maakt deel uit van
een grootschalig laagveengebied, dat zich langs de flanken van het Drentse
Plateau uitstrekt van midden Friesland tot noordwest Overijssel. Vroeger kwamen
hier op grote schaal laagveenmoerassen voor, die werden aangemaakt en omgezet in
cultuurgrasland. Het oorspronkelijke Brandemeer werd in 1968 aangekocht.
Klik op de foto voor een vergroting!
 WAT
DEZE LIBELLE van plan
is, zal altijd een geheim blijven. Maar ook deze foto is genomen in de
Brandemeer van nu. Daarvoor, in het begin van de
50-er jaren, was het nog slechts een meertje aan de oostkant dichtgeschoven met zand en
baggerspecie. Met de uitvoering van de ruilverkaveling Oldelamer in de tweede
helft van de 70-er jaren is de situatie hier sterk veranderd.
In het kader van de
ruilverkaveling werd 365ha grond aan staatsbosbeheer overgedragen, waarmee het
grootste deel van het huidige reservaat gevormd werd. Tegenwoordig kunnen in het
gedeelte van de Brandemeer, waar u zich nu bevindt, nog alle verlandingsstadia
van open water tot moerasbos worden aangetroffen.
Klik op de foto voor een vergroting!
 RIETLANDEN.
Doordat hier op vrij grote schaal open water en rietlanden voorkomen, heeft dit
deel van het gebied een vrij open karakter. De veel oudere petgaten tussen de
Helomavaart en de Oude Maden maken hierop een
uitzondering omdat ze deels verland zijn tot moerasbos. De ’s winters gemaaide
rietlanden vormen een belangrijk onderdeel van de karakterbepalende rietcultuur
in de streek.
Het noordelijke complex van het gebied is veel opener en bestaat, behouders het
oorspron-kelijke Brandemeer, en enkele smalle petga-ten, uit vrij extensief
gebruikte graslanden. Ook enkele rietlanden en een kleine, voor-malige
zandwinningput horen hier bij.
Klik op de foto voor een vergroting!
EEN KARATERISTIEKE LOOPBRUG
zoals je ze alleen in Friesland ziet. Vrij smal met hoge hoge leuningen. Er was
hier vlakbij een vogelkijkhut, die een paar jaar geleden helaas is afgebrand.
Het vermoeden bestaat.. enfin, er is geen bewijs.
Momenteel is niet bekend of een nieuwe hut op deze locatie gebouwd zal worden.
Wel kun je vanaf deze plek mooi uitkijken over de Brandemeer! Je kunt er zonder
veel moeite een groot scala aan (water)vogels zien. Een verrekijker is wel een
must. In 2006 werden er gesignaleerd; de ijsvogel, baardman, boerenzwaluw,
oeverloper, koekoek, zomertaling en de ooievaar. Er huist ook een grote school
zilverreigers. Heel zeldzaam volgens de boeken, maar nog veel aparter om te
zien.
Klik op de foto voor een vergroting!
EEN REEBOK
De ree staat niet op de Nederlandse rode lijst voor zoogdieren en wordt dus niet
bedreigd. Maar dat maakt deze foto er niet minder om. Zien is
één, fotogra-feren is heel ander verhaal. Reeën
hebben maar een paar vijanden; mensen, auto's en honden. Auto's kunnen hier niet
rijden en het gebied is verboden voor honden.
Maar ook de ballonvaart, die hier veel wordt bedreven, doet het dier geen
goed goed: te laag overvliegende ballonnen doen het wild opschrikken dat dan
alle kanten opschiet. Daarnaast wordt er op de ree veel gejaagd. In Nederland
worden er jaarlijks meer dan 11.000 reeën geschoten. Als je
op de foto klikt, zie je de bok beeldvullend. Druk je op de knop hieronder, dan zie je twee
reeën.
 BOSPAADJES
Ze zijn er uiteraard hier niet zo veel, maar deze foto bewijst dat ze wel er
zijn. Wat is er nog meer? De website van het ministerie van Landbouw, Natuur en
Voedselkwaliteit geeft de volgende korte karakteristiek over de Brandemeer:
Het gebied bestaat grotendeels uit moerassen. Het gebied is van groot belang in
verband met het voorkomen van kwetsbare of bedreigde planten- en diersoorten en
plantengemeenschappen, zoals kranswieren, blad- en levermossen, dagvlinders,
zoetwatervissen, vogels en zoogdieren en Veenmosrietland, Moerasheide en
Elzenbroek.
Deze meeste foto's op
deze pagina, zijn dit keer niet van Hank maar van Harry Bos, ook inwoner van Oldelamer.
Klik op de foto voor een vergroting!
DIT SLUISJE is heel karakteristiek voor dit gebied. Waarschijnlijk is het nog de
enige in zijn soort in ons land. Daarom besloot dhr. G van der Meulen van
Staatsbosbeheer begin 80-er jaren om het vervallen sluisje weer in het leven te
roepen.
Om de turf per schip buiten de polders te kunnen vervoeren, werden op
meerdere plaatsen eenvoudige houten sluisjes in de polderdijken gebouwd. Iedere
veenbaas had zo zijn eigen sluis. In de laagveengebieden, zowel langs de Linde
als de Tjonger, Scheene of Kuinder zijn in Weststellingwerf ooit ette-lijke
tientallen van deze sluisjes gebouwd. Klik op de
foto en je ziet de sluisdeuren helemaal!
HET WAREN SLUISJES
die slechts
bestonden uit twee sluishoofden met daartussen een zoge-heten groene kolk. De
sluiswanden waren dus niet bekleed.
Kortom, de sluisjes waren eigenlijk niet
meer dan een met twee deurpartijen afgesloten stukje vaart. Het sluisje is te
vinden langs het fiets/voetpad van de infoschuur naar de Tjonger. Het is in
1997 gerenoveerd en uitgevoerd als werkleerproject door de leerlingen van de
MTS ‘De Fries Poort’ te Drachten. Klik op de foto en je
ziet de andere sluisdeur
RIETPLUIMEN
Het groeit als onkruid. In de regio werd rond 1920 met rieteelt begonnen. In en
langs de ondiepe verveende petgaten groeiden water- en oeverplanten, die een
bodem vormden waarop zich rietlanden ontwikkelden. Rietteelt werd een
belangrijke bron van inkomsten. De kwaliteit van het riet de Weerribben, waar de
Brandemeer een uitloper van is, wordt
gebruikt voor dakbedekking en is zo goed, dat het in heel Europa bekend is.
(Kalenberg)
Door de aanleg van de Noordoostpolder trad vanaf het midden van de jaren vijftig
van de vorige eeuw een geleidelijke verdroging op. Rietteelt werd daardoor
steeds minder rendabel. Voor een aantal mensen is de rietteelt echter nog steeds
een belangrijke bron van inkomsten.
Klik op de foto voor een vergroting!
RIET
kan alleen in de winter worden gesneden, het blad moet er namelijk af zijn. Het
seizoen loopt van half december tot en met half april (begin broedseizoen). Met
behulp van een kleine tweewielige tractor wordt het riet gemaaid. Vervolgens wordt
het bij elkaar gesjouwd en grof gesorteerd (lang bij lang, kort bij kort). Dan
moet het riet worden schoongemaakt.
Met een speciaal soort mes worden andere planten er tussen 'uitgekamd'. Tot
bossen gebonden riet wordt langs de kant van de sloot opgestapeld. In april /
mei wordt het riet met een schuit naar de kant gebracht en op schelft gezet.
Voor degene die meer over riet denkt of wil weten, is hier hier een linkje naar
een...
DRIE BRANDEMEER FOTO'S
op rij die vooral om hun schoonheid gekozen zijn. Hank kan zo onbescheiden in
zijn bewoording zijn omdat hij ze echt mooi vindt én hij zelf de maker niet is.
Dat is Harry Bos, ook uit Oldelamer.
Hiermee wordt in feite een nieuwe fase van de Oldelamer website ingezet. Er
waren natuurlijk al eerder (kleinere) bijdragen van anderen. De website ging al
uitsluitend over de omgeving en anderen en niet over Hank zelf, maar deze
bijdrage is zowat paginadekkend. Hank hoopt dat er zoveel goede bijdragen van
anderen komen dat hij voortaan nog 'slechts' eindredacteur is. Kortom, hij
hoopt dat velen dit voorbeeld zullen volgen...
Klik op de foto voor een vergroting!
TEGENLICHT .
Het dezelfde waterpartij als de foto boven. Als je goed kijkt zie dezelfde
houten constructie in het midden van het water. Wie weet waarvoor het dient c.q.
gediend heeft, wordt verzocht het even te melden. Het lijkt alsof de foto scheef
genomen is, maar dat is niet zo. Als je
op de foto klikt voor een beeldvullende versie, kun
je beeld beter op je laten inwerken.
EEN SCHILDERIJTJE. Dit
tafereeltje kan zo in een paspartout achter glas aan de muur.
Als je op de foto klikt voor een beeldvullende versie,
zul je het met Hank eens zijn. De plaat is geschoten op een dijkje vlakbij het
originele Brandemeer. Het arbeidershuisje achter de koeien is vervallen, maar
het wordt binnenkort gerenoveerd. Ook de laaghangende bewolking en mist maakt
het schilderijtje compleet.
EEN
PETGAT. Een woord wat hier in de regio een begrip is, maar in de rest van
het land vermoe-delijk zoiets als een 'waardeloos gat' zal op-roepen.
Petgaten zijn rechthoekig uitgegraven laagveenstroken waar de de veenlaag vanaf
gegraven is voor de turfwinning. Turf werd vroeger gebruikt als aanmaakblokken
in de kachel.
Hank herinnert zich dat als de dag van gisteren. In de klas op school stond zo'n
grote manshoge ronde gietijzeren kachel, waar eerst een aantal donkerbruine
turfblokken ingingen en vervolgens de kolen er boven op. Hank's oma had langwerpige zakken
met turfmolm. Zo heette dat. Ze gebruikte dat als strooisel in de kattenbak.
Klik op de foto voor een vergroting!
HIER EEN FOTO VAN NICOLIEN SIJTSEMA.
'Wij zijn regelmatig bij het Brandemeer te vinden want ik
vind de natuur daar beeldschoon'. 'Mensen die het er saai vinden, snap ik niet.' 'Er
is altijd wel wat te zien én te beleven'. Afgelo-pen winter trof ik bij de
petgaten een ree op het ijs. Echt fantastisch!' 'Daarnaast was de lucht ze mooi
gevuld met een rood-oranje gloed. Ik besloot direct een paar kiekjes te
maken'. 'En ja, wie dit niet mooi vindt!!?!...'
Klik op de foto voor een vergroting!
'Nu troffen we daar twee weken geleden fami-lie gans aan met
zeven kuikens, dus
op een avond besloten we om even te gaan kijken of we ze nog een keertje zouden
treffen.' 'En in-derdaad ze waren met de hele familie op pad!'
Als je op de knop
drukt, zie je de familie gans.
DE KLEUR VAN DEZE WOLKENPARTIJ
is bijzonder. De rode gloed voorspelt regen. Hij lijkt vanuit een vliegtuig
genomen, maar als je goed kijkt, zie je dat het onderste laagje wat begroeiing
van de Brandemeer is. Ik hoop hierbij wat belangstelling voor dit vrij
onbekende natuurreservaat bij je op-gewekt te hebben. Hank geeft het toe; zomers is
het er 't prettigst toeven. En weet wat nòg pretti-ger
is? De Brandemeer is altijd geopend! Zeven dagen in de week en vierentwintig uur per dag!
Klik op de foto voor een vergroting!
De
foto's op
deze pagina zijn van Harry Bos, Hank Dusen uit Oldelamer en Nicolien Sytsema uit
Nijelamer.
Lees alles!
|