GROND DRAINAGE AAN DE KERKEWEG IN
OLDELAMER!
MET FILMPJE!
Klik op onderstaande
foto's voor een vergroting!
EEN MOOI STAALTJE WATERMANAGEMENT
in de praktijk.
Iedereen weet dat regen voor de boeren
noodzakelijk is. Dat is een open deur, maar teveel is een probleem. Bij
wateroverlast krijg je in de stad te maken met overlopende riolen en
ondergelopen straten. Op het platteland van Friesland zie je 's-winters vaak
ondergelopen weilanden. Vooral kleigrond is een lastige grondsoort. Het
overtollige water loopt er moeilijk weg.
In Oldelamer hebben we veengrond. Niet zo lastig als klei, maar
houdt wel makkelijk, als een soort spons, het water vast. Ook ont-staat een
verstoorde grondstructuur door-dat de grond is vastgereden door de zware
tractoren die de boeren regenwoordig in gebruik hebben. Maar als je die
prut op je land helemaal zat
bent, bel je Bergsma uit Ter Terkaple. Klik op de
foto voor de vergroting!
DIE
KOMEN DAT MET DE GROOTSTE MACHINE
die je ooit gezien hebt. Hij is 3 meter breed en 12! meter lang. Kortom een
gevaarte waar je U tegen zegt. Bergsma is één van de drie bedrijven in Friesland
die gespeciali-seerd is dit soort grondgraafwerk. Zij heb-ben vier verschillende
kettingmachines. Hiernaast zie je de grootste. Een speciale uitvoering die drie
meter diep kan graven, de meeste kunnen niet dieper dan twee meter.
Vandaag is het een peuleschilletje. De sleuf in de grond hoeft maar 90
centimeter diep. Hank neemt je op deze pagina mee met informatie over drainage.
De eerste vraag die Hank opborrelde was waarom 90 centimeter? En hoe zorg ja dat
de pijpen waterpas de grond in gaan. Klik op de foto voor
de vergroting!
DE
MACHINE IS LASERGESTUURD.
De zender van deze 'afschotlaser' staat op een statief in het land en zendt een
waterpas signaal uit. Uiteraard zit er een ontvanger op
de machine. Dus waterpas en op juiste diepte blijven graven wordt lasergestuurd
gere-geld. Hiernaast zie je een close up van de zender. Als je op de foto
klikt, zie het hele apparaat op een statief. Hetis drie meter hoog en
heeft een bereik van 900 meter.
Maar waarom 90 centimeter diep?
De grond-waterstand die de beste afvoer garandeert heeft een een hoogte tussen de 50 en 100 cm onder het maaiveld.
Het verschil is af-hankelijk van de grondsoort en waterstand. Op deze diepte is geen bodemlucht aanwe-zig, dus groet er ook helemaal niets en zijn
er dus ook geen wortels. Het grondwater-peil bepaalt dus tot hoe diep de
plantenwor-tels in de grond zitten. Dit is dus erg belangrijk
om te weten!
VOORAL
IN OLDELAMER
waar we plusminus anderhalve meter onder NAP zitten. Daarom zie je
hier ook veel bomen en struiken die niet zulke diepe wortels nodig hebben.
Bomen die hoge
grondwaterstanden goed kunnen verdragen zijn onder andere de els, de populier en de es. Bomen die dat hele-maal niet verdragen zijn onder andere
spar-ren ander naaldhout, de beuk, linde en de esdoorn.
Hiernaast wordt een beginnetje
met de sleuf gemaakt. Als er in een weiland drainage wordt aangelegd, worden er sleuven van
sloot tot sloot gemaakt.
Draineren is een goede, maar dure
oplossing voor het verbe-teren van waterzieke gronden. Het aanleg-gen van zo'n
drainagesysteem is een preci-sie werkje wat vakkennis en handigheid
vereist. Klik op de foto voor
de vergroting!
UITEINDELIJK is het de bedoeling dat of overtollig oppervlaktewater
ofwel overtollig grondwater wordt afgevoerd. Als een stuk land wordt
ontgonnen, is het belangrijk dat je je een duidelijk
beeld vormt van de toe-stand van de grond. Kan het water in de grond wegzakken?
Bij normale lichte zand-gronden en kleiachtige zandgronden vormt dat meestal geen
probleem.
Bij zware of kleiige grond ligt dat een heel ander verhaal. De grond is
massief met weinig poriën. Hoe krijg je een goede beluch-ting van zulke gronden
voor elkaar? In de eerste plaats is het loswerken van de
onder-grond belangrijk. Voordat je de grond in gebruik gaat nemen moet je de ondergrond tot een 40 cm diepte loswerken, met de hand (spade) of een
minigraafmachine bijvoorbeeld. Klik op de foto voor
de vergroting!
SOMS
bestaat de ondergrond uit lastig doordringbaar materiaal zoals een kleilaag,
gesteente of een ijzerlaag. Het oppervlakte water sijpelt er wel door maar blijft
boven de ondoordringbare laag vastzitten en zich opstapelen. Met deze machines
worden de ijzer of oerlagen simpel gebroken. Om het even
welke bodem die bij teveel regen nat blijft of zelfs onder water komt te staan,
is om verschillende redenen geen goede groeiplaats.
Op de foto hiernaast zie je
niets anders dan zwarte grond. Uiteraard wat grassprieten en graswortels maar
helemaal niets van een oerlaag. Dan zou je een andere, licht bruine, kleur
moeten zien. Als je op de knop hieron-der klikt zie een
door Joan Willet getekend overzicht van de
diverse grondsoorten bij Oldelamer.
DE
DRAINAGEBUIZEN waren
vroeger van steen. Nu worden er PVC- buizen gebruikt. Je ziet hier een
geperforeerde flexibele buis omwonden met synthetische stof of kokos. Ze
zijn verkrijgbaar per meter of per rollen verschillende lengtes en diameter. De
lengte maakt ook niet zo veel uit. Ze worden simpel aan elkaar geklikt. De
buizen zijn ook verkrijg-baar zonder
omhulsel. Behalve qua prijs biedt dit geen enkel voordeel.
Zonder omhulsel is
het gevaar voor dicht-slibben van de gaatjes velen malen groter. Er wordt
gezegd dat het omhulsel vijf tot tien jaar meegaat. Vandaar de buizen met synthetisch omhulsel, die weliswaar
duurder zijn in aankoop, maar acht tot twaalf jaar meegaan. Bergsma maakt de
buizen zelf. Als je op de foto klikt, zie een vrachtwagen
vol!
DE GRAAF- EN WEER DICHTKLUS
gaat in één keer. Op de terugweg naar de volgende
sleuf wordt de grond weer teruggeschoven door de shovels voor de rupsband.
Hiernaast zie je een close up vandat moment. Als je op de
foto klikt, zie je de hele machine weer bijna terug
bij het beginpunt.
Overigens het verhang of afschot, zeg maar afwijking van waterpas nulpunt, moet mini-maal
0,1
% bedragen. Met andere woorden 1 cm per 10 meter of 10 cm per 100
meter. Anders loopt het water niet weg naar de sloot. En hoe steiler het afschot; des te gro-ter is de afvoersnelheid; des te
minder is de kans op dichtslibben, maar gek genoeg ook de meeste kans op
verstoppingen in de pijp. Maar in dat geval kun je alles ook weer laten
doorspoelen, net als bij een normaal riool.
TIJD VOOR HET FILMPJE.
Vooral bij aktie en spectakel is dat toch het aller duidelijkst on te laten zien
wat er precies gebeurt. Bewegende beelden zeggen nu eenmaal meer dan foto's.
J
Als je hieronder niets ziet of alleen een kader, kijk dan
even op de FAQ pagina voor de oplossing.
TOT SLOT TWEE ARTISTIEKE FOTO'S.
Hier-naast heeft Hank bewust het tegenlicht opgezocht om de opspattende grond
vast te leggen. De kern van de graaf gedeelte van de machine is een uit de
kluiten gewassen ketting met gekrulde messen. Het deed Hank denken aan de
bekende baggerma-chine met de rij emmertjes. Klik op de foto voor de vergroting!
Tot slot nog wat details. Op
dit weiland is besloten de drainage leidingen om de zes meter aan te leggen. Dat
is vrij dicht op elkaar. De vraag is dus wat de eigenaar gaan verbouwen, voor
gedraineerd grasland is een leiding per acht negen meter normaal. Zoeken we nog
even uit.
HIERONDER EEN DOORKIJKJE
met op de achtergrond de graafketting. Deze machine kan, als alles meezit, vijf
à
zes kilometer! drainage per dag aanleggen. Klik op de foto voor
een beetje sluikreklame, dat hebben ze wel verdiend!
De
tekst,
foto's en het filmpje deze pagina zijn van Hank Dussen. Met dank aan Rudi van
Overloop voor de aanvullende informatie.
GROND DRAINAGE AAN DE KERKEWEG IN
OLDELAMER!
MET FILMPJE!
