|
Zo schilderde Johan
Elsinga in 1935 dit mooie plekje aan de Kerkeweg !
KARAKTERISTIEKE BOERDERIJEN
zijn er aan de Kerkeweg in overvloed. Op nummer 12 staat ook weer zo'n kolossaal pand.
Vooral door de aangebouwde schuur (de deel) is het erg groot in zijn afmetingen, maar het is bijna allemaal lucht
moet je maar denken. Het huis is gedeeltelijk gerenoveerd.
De voor- en achterzijde zijn helemaal nieuw. Alleen de zijmuren en de enorme
de houten palen (gebinten) zijn nog origineel.
Ook de kelder en de opkamer dateren nog uit het originele
bouwjaar 1865. Qua hoogte is de opkamer een soort tussenetage. Dat komt omdat
het op de half verzonken kelder is gebouwd. In de opkamer werd
geslapen. Er zijn dus bedsteden. Kleine verhoogde hokjes waar mensen zittend
sliepen. Als je de nu werkelijke afmetingen ziet, kun je je dat nauwelijks
voorstellen ... Klik op de foto voor een vergroting!
DE
DONKERBLAUWE DAKPANNEN op het dak van de
woongedeelte van de boerderij kleden het geheel
af. Ze zijn geglazuurd en liggen als een
gedisciplineerd peloton.
Het dak heeft een ongelooflijke maatvoering en
doordat het zo groot is, vallen oneffenheden
je sneller op.
Rondom het pand staan een groot aantal oude
essen. Deze bomen zorgen zomers voor de broodnodige schaduw
en koelte. Verderop zie je de contouren van nummer 10.
Oorspronkelijk identiek en gelijktijdig in 1865 gebouwd.
Daarvóór hebben er op deze plek ook twee boerderijen
gestaan, die waarschijnlijk door de watersnood van 1825
onbewoonbaar raakten. Klik op de foto
voor een vergroting!
  BIJZONDER is de voorkant. Stelp-boerderijen hebben
aan de voorzijde vaak ook een
ingang naar de deel (schuur - achterhuis) aan de rechtervoorzijde. Dat zie je eigenlijk bij vrijwel elk huis van dit type
terug. Bij de buren op num-mer 10 is dat ook nog zo.
 JE MOET EVEN GOED KIJKEN,
maar dit is de
boerderij op nummer 12 in originele staat. Een
haarscherpe foto van het pand vlak voor de renovatie in 1998. Ook hier die karakte-ristieke stelpboerderij indeling met
een inrit aan de voorzijde. Nèt zoals de foto boven van nummer 10 met een
auto voor de deur. Hier worden het 'mennige' deuren genoemd. Je kon er namelijk met
paard en wagen in-rijden om het hooi en andere hoge vrachten binnen in de
deel te krijgen.
'Mennige' betekent inrit. Het was de inrit van de weg naar de boerderij met
een aftakking naar de deuren, die de toegang tot de deel markeerden. Met de
stal had het niets van doen. Sterker nog; in sommige boerderijen kon je vaak
niet eens in de stal komen via deze 'mennige' deuren. Opvallend is ook de asymmetrische verdeling van
de ramen
aan de voorzijde. Klik op op de foto
voor
een vergroting!
 DEZE
FOTO IS ECHT HEEL OUD, MAAR UNIEK! Dankzij Anne De
Ruiter (foto) en Gerrit Bonke (info) kan Hank je alle
détails melden. De professionele foto is gemaakt rond 1925. Je ziet de
familie de Jong tijdens het mel-ken. Geposeerd
maar dat maakt niets uit. De lokaal bekende 'Jo de Jong', die ook in deze
boerderij gewoond en geleefd heeft, is hier nog een peuter. 'Jo' zit hier nog op de grond naast zijn zusje Tjitske of Ypkje. 'Jo' werd later
ook wel 'Jochien' genoemd omdat hij zo klein was.
Het
staande jongetje is Willem, later ge-trouwd met Martsje Heide, die samen een
boerderij aan 'de Gracht' hadden. Hans de Jong is de vader en die zie je in
het midden. Rechts daarnaast een jonge knecht en hele-maal rechts de vrouw
van Hans. Wat vooral opvalt, is dat de boerderij verder van de weg staat.
Ook hier is het tracé dus aangepast.
Klik op de foto
voor een vergroting!
 EEN
BLIK vanaf de zijkant nu. Wat een lengte!Bedenk wel dat éénderde
woonhuis en twee-derde stal c.q. deel is. Het dak van de deel is gemaakt van
asbestvrije dakplaten. Negentien platen aan beide zijkanten en vier aan de
achterkant zijn doorzichtig en zorgen overdag voor veel licht in de schuur.
Dat is bijzonder prettig en een groot verschil met schuren/delen die van een
rietendak voorzien zijn. Die zijn in de regel dag en nacht pikdonker. Rondom
het huis is ook ruimte genoeg. Het geheel staat op vier kavels en vormen tezamen 10.000 M²,
een hectare dus. Je krijgt nu ook een wat betere indruk van
de grootte van de oude essen die rondom het huis staan.
Klik op de foto voor een vergroting!
DE
PANORAMA FOTO
bovenaan de pagina is uiteraard vanuit het weiland genomen. Wonen
die mensen hier dan helemaal alleen? Nee, als je goed kijkt
zie je aan de rechterkant door het groen van de bomen een beetje oranje van de dakpannen van de buren. Ik weet niet precies hoeveel meter er exact tussen onze woningen zit, maar dat lijkt mij ruim voldoende.
Hiernaast uitzicht op een
gedeelte van de weilanden richting Oldetrijne en Sonnega. De
boom links is een Es (Fraxinus) en wordt qua leeftijd net zo
oud geschat als de boerderij zelf; honderd
éénenveertig jaar dus. Hoort dus
eigenlijk in een museum thuis. Klik op
de foto voor een vergroting!
DEZE FOTO
geeft ook een goed beeld van de imposante bomenpartij rondom de
boerderij. De panoramafoto is ook wel verhelderend maar hier zie
je de takken beter. De twee witte bolletjes rechts voor het
huis zijn kalverboxjes, die door hier als nachthok voor
geiten wordt gebruikt.
Grappig is dat huisnummer 14 niet bestaat.
Bezoekers die vanaf nummer 16 komen bellen nog wel eens op
nummer 10 aan en melden zich vervolgens op nummer 12. 'Ik
moet hiernaast wezen, is dat hier?' Hank vermoedt dat er
ooit twee huizen gestaan hebben of dat het plan was hier
twee aparte woonhuizen neer te zetten.
Klik op de foto voor een vergroting!
DE EERSTE
STEEN is bewaard gebleven en is
in 1998 opnieuw in de buitenmuur gemet-seld. Deze steen is in
1865 gelegd door Anna Catharina Sickenga.
Ze was toen 12 jaar en dochter van een welgestelde familie
die er meerdere van dit soort bouwsels hebben laten neerzetten.
Haar leeftijd heeft Hank
simpel kunnen terug rekenen dankzij een een kostschool
register in Apeldoorn waar zij een paar jaar later opzat.
Vader Jacob Sickenga werd geboren in Wolvega, studeerde in
Leiden, had 11 kinderen, een vrouw van adel, was 1e kamerlid,
later rechter en had heel veel
geld. Hier de link naar zijn digitale CV.
Klik op de foto voor een vergroting!
 EN WAT RIJDT
ER HIER VOORBIJ? Inderdaad de
strontkar! In een beeldspraak vaak gebruikt als er een
vervelend persoon voorbij komt. Maar in Oldelamer hoort het
er gewoon bij. Het zal wel een afwijking zijn, maar een
beetje gedoseerd, vindt Hank het niet echt stinken.
Mest uitrijden start pal na
de winter en eindigt weer als hij begint. Elke keer als er
gras gemaaid wordt het in de grond geïnjec-teerd. Sproeien
mag niet meer in verband met vrijkomen van ammoniak en fosfaten. Dat
proces wordt vanuit de lucht in de gaten gehouden door een
militaire helikopter met dubbele schroeven. Hij maakt veel
kabaal en wordt toepasselijk 'de strontvlieg' genoemd.
Klik op de foto voor een vergroting!
OOK AAN DE
OOSTZIJDE van het pand is ruimte
genoeg. Er is hier wat meer begroeiing en alweer een paar
mooie oude imposante essen. Al lijken ze hier wat minder oud
als de exemplaren aan de voorzijde.
Oorspronkelijk was de ingang
van de boerderij ook aan deze kant van het huis. De dam, een
stukje weg over de sloot om van het erf naar de openbare weg
te komen, is dus niet origineel en heeft
zich oorspron-kelijk vrijwel zeker aan de andere kant bevonden.
Klik op de foto voor een vergroting!
RUSTIEK
ZITHOEKJE met links wat paarse
verbena. Dat is mooi maar groeit als onkruid. Vlinders zijn gek op
verbena met name de witjes en achter
de stoelen een ligusterhaag.
Die haag is inmiddels historie want
liguster is zeer giftig, dus moest hij letterlijk het veld
ruimen in verband met de beesten die hier rondlopen. Met
name voor de geiten kan één hap fataal
zijn. Het zithoekje zelf is vooral om uit te rusten van het
werken op het land. Klik op de
foto voor een vergroting!
WITJE OP
DE VERBENA Witjes zijn in de moestuin
eigenlijk niet welkom. Vooral het groot en klein koolwitje
geven veel schade aan koolplanten. Dat zijn kruisbloemigen (cruciferen)
die zeer aantrekkelijk voor deze vlinders zijn. Ze herkennen
de planten zeer snel als geschikt en zijn fanatieke
eitjeslegsters.
Het klein koolwitje leeft in ons land in
maximaal 4 generaties van maart tot november. Soms gedragen
ze zich als trekvlinder. Dan vliegen ze in zwermen van grote
aantallen naar andere streken. Klik op
de foto voor een vergroting!
DE
AARDAPPELETERS uit 1885 van Vincent
van Gogh ziet er anders uit maar dit bestempelt Hank als
zijn favoriete versie van de nachtschade soort. De
scherpte-diepte en de kleur van het groen maakt de plaat
apart. De aardappel zelf is zojuist geoogst en de schil ligt
te drogen in de zon. Later is licht funest voor de
houdbaarheid van de eetbare knol oftewel de Solanum
tuberosum.
Hank's favoriete gerecht: Een paar flinke
aardappels wassen, niet schillen en in partjes
delen alsof het gewone appels zijn. Een paar uren in een
theedoek drogen. frituren in de olijfolie. Warm serveren met
een beetje zeezout en knoflooksaus van kwark en kruiden (thijm)
en smullen maar!Klik op de foto voor
een vergroting!
 DE ACHTERKANT
van deze boerderij is
verdomd handig verbouwd. In de achterpui is namelijk
een gigantisch rolluik gemaakt. Het luik werkt alleen met de hand,
maar loopt erg licht. Aan de achterzijde ligt veel
beton. Waar je 'tuinslangoprolkar' ziet staan, begint
een behoorlijk beerput en voormalige schuur. De schuur is
afgebroken en de beerput is vol met zand gestort.
Bovenop het dak zie je nog
iets typisch fries; het 'Ulenbord'. Uilenbord zeg je in het
Nederlands. Een entree voor de uilen die vaak bovenin een
hok hebben in de vorm van een kist die tegen het dak is
bevestigd. Er heeft hier jarenlang een nest met kerkuilen
gezeten. Mooi geluid en de jongen hebben ze witte veren in
plaats van gemêleerde. Klik op de foto
voor een vergroting!
DE DEEL.
Hiernaast zie je het indrukwek-kende schuurgedeelte van deze boerderij.
'De deel' zoals dat in het jargon heet, is het grootste deel van het huis. Maar er blijft genoeg over om te wonen. Bezoekers worden er altijd helemaal stil van en slaken goedbedoelde verbijsteringskreten. Opvallend vind ik zelf de "dwarsliggers" die zo'n 40 meter lang zijn en van de voor- naar de achterkant lopen. Ze bestaan slechts uit twee
stukken. Je probeert je dan een voorstelling te maken van de omvang van de bomen waarvan ze destijds gemaakt zijn, maar ook van het werk. Hoe hebben ze die palen in 1865 er in vredesnaam op gekregen?
Klik op de foto voor een vergroting!
DE BEWONERS
zijn van het achterste puntje van de Achterhoek hier naar
toe gekomen. Verhuisbedrijf Joop Middeldorp uit
Lichtenvoorde mocht de verhuizing doen. HDus je ziet het met
eigen ogen. Hank overdrijft niet.
Een vrachtwagen plus
aanhanger kan hier zonder problemen naar binnen
én binnen blijven staan. Er is slechts één
voorwaarde; je moet wel een beetje knap achteruit kunnen
rijden, anders heb je een probleem. Nou ja, de eigenaar nog
meer
eigenlijk... Klik op de foto voor een
vergroting!
DE LOOP/LIG STAL zelf is in 2004 gebouwd door de firma van der Veer uit Wolvega naar een ontwerp van de huidige bewoners. Er moest met twee zaken rekening gehouden worden. Hoe los ik het vloerhoogte verschil op? En hoe gaan de beesten er het makkelijkst in en uit. Geiten vinden het verschil in vloerhoogte (opstapje)prachtig! Het is alleen voor hele kleine, net geboren, geitjes te hoog.
Met name de logistiek en hoe voorkom ik dat de beesten in de rest van de deel komen, is goed opgelost. Rechts van deze foto zit namelijk nog een zijdeur. Daar gaan de geiten door naar binnen en buiten. De voorzijde van het hekwerk kan in zijn geheel worden opengeklapt, zodat een nog grotere ruimte ontstaat en de beesten alleen maar de
loopstal in en uit kunnen lopen. Klik
op de
foto voor een vergroting!
DE 'KIP'
CARAVAN is werkelijkheid een Adriana.
Maar de kippen hebben wél de ruimte, maar ook voor Hank een is het een
ideaal kippenhok. Bij allerlei andere goed-bedoelde en vaak duurdere
hok oplossin-gen, loop je maar al te vaak gebukt en stoot je vaak je hoofd
omdat je er niet rechtop in kan lopen. In deze wel.
Achter de caravandeur is een gat in de wand gemaakt
zodat de dames ook in het relatief kleine buitenhok kunnen.
Momenteel moet de caravandeur helaas dicht blijven in verband met de
vogelpest. Klik op de foto voor een
vergroting!
DE MAAN
is er weer. Onze eigen satelliet. Hank legt bij de FAQ (frequently
Asked Questions) uit welk toestel hij heeft. Hier een
voorbeeld van wat het toestel zonder extra lens kan. Tien
keer inzoomen is best veel ... Klik op
de foto voor een vergroting!
Lees alles! | 
MARKANTE HUIZEN EN KARAKTERISTIEKE BOERDERIJEN (2)
