VERNIEUWD!  HET PIJPORGEL VAN OLDELAMER IS NU EEN GROOT KERKORGEL GEWORDEN!

Klik op de onderstaande foto's voor een vergroting!

 

 

  

 

Klik op deze foto voor een vergroting!

EEN HYBRIDE ORGEL. De PKN kerk van Olde-lamer heeft als eerste kerkelijke gemeente in Friesland een hybride kerkorgel gekregen. Maar wat is dat precies? Het woord hybride betekent letterlijk 'kruising tussen'. Zo is een hybride auto een voertuig, dat door een combinatie van twee verschillende kracht-bronnen, een benzine- én een elektromotor samenwerken om het voertuig te laten rijden.

Dat geldt ook voor 't mechanische pijporgel in Oldelamer.  Op het eerste gezicht zie je aan de buitenkant niets bijzonders. Het geheim zit aan de binnenkant. Er is namelijk een tweede systeem toegevoegd; de digita-le Allen stemmenbank. Orgelhandelaar Henk Loonstra uit Staphorst en Westergeest is de importeur van dit slimme, relatief goedkope systeem in Nederland. Hij kreeg de opdracht van de kerkenraad.

 

Klik op deze foto voor een vergroting!

HET ' REIL' PIJPORGEL in de kerk van Olde-lamer is in 1951 gebouwd voor het sanato-rium in Appelscha. Dit sanatorium ging dicht enn het orgel is op 23 januari 1961 naar Oldelamer verplaatst. Inclusief een nieuwe mechaniek en frontpijpwerk. Het had én heeft vier en halve stem(men) verdeeld in bas en een diskant over één klavier. Orgelstemmen zijn in feite klanken of geluiden. Onlangs is daar een tweede klavier met pedaal toegevoegd.

Dat was slechts een klein gedeelte van de uitbreiding naar 'de kruising tussen', in dit geval, een origineel pijporgel plus een digitale geluidenbank. Officieel heet dat 'stemmenbank' en deze heeft maar liefst 254 extra stemmen , dus is het orgel qua bereik 57 keer groter geworden!

 

 

Klik op deze foto voor een vergroting!

WAAROM IS DEZE TECHNIEK ONBEKEND? In de Nederlandse vakbladen staat vrijwel nooit een artikel over hybride orgels. Artikelen gaan alleen over mechanische of pneuma-tische pijporgels. En als er al wat over ge-schreven wordt, is het vrijwel altijd negatief. Puristen willen er namelijk niets van weten. Volgens hen is het geen verbetering. Wat dat betreft leeft de Nederlandse orgel liefhebber in een isolement.

In het Engelse vakblad 'Çhoir and Organ' staan besprekingen van digitale- en hybride orgels broederlijk naast de pijporgels. In Japan, Scandinavië, Zuid-Korea, Canada en Amerika kijkt niemand meer vreemd op van dit type orgels. Gelukkig is er ook een kentering in Nederland te bespeuren. In het reformatorisch Dagblad verscheen in 2006 een vrij positief artikel.

 

 

 

Klik op deze foto voor een vergroting!

HIERBOVEN zie je Piet Wiersma op de rug. Hij wordt in de kerkboeken bijgeschreven als de man die de upgrade heeft gerealiseerd. De orgelkas(t) is iets naar achteren uitgebreid, om ruimte te geven aan het tweede klavier en stemmenbank. Al met al heeft dit relatief kleine pijporgel nu ondersteuning gekregen van de gesampelde orgeltonen/stemmen uit de Allen Stemmenbank Ensemble 254.

Dit is zeg maar een computer uitbreiding met digitale klassieke orgelstemmen, die gelijktijdig én samen met het oorspronke-lijke orgel wordt weergegeven. Ook aan de achterkant van het orgel zie je weinig opvallends. Alleen een klein rechthoekig lichtgevend kastje met een paar toetsjes boven het klavier. Maar over het geluid zelf kan uw reporter kort zijn; je weet niet wat je hoort. Je waant je in een kathedraal!

 

 

Klik op deze foto voor een vergroting!DE JUISTE TOONHOOGTE. Ook aan het ver-loop van de juiste stemming bij temperatuur wijzigingen is nagedacht. De pijpen wijzigen iets van  toonhoogte bij wisseling van tem-peratuur. Via tiptoesten op de stemmen-bank is op honderdsten nauwkeurig de juiste toonhoogte in te stellen.

De nieuwe klavieren moesten zo'n vijftig centimeter naar voren. Dit had meerdere redenen. De ensemble unit moest keurig weggewerkt worden en ook de extra geluidsboxen. Dus moesten de knoppen van de registers, u weet wel die rijtjes uittrek-bare knoppen links en rechts naast de klavieren, ook langer gemaakt worden. Ook de abstracten zijn nieuw. Ze zijn met de hand gemaakt en zijn de koppelstukken tussen het klavier en de orgelpijpen. Ze regelen de luchttoevoer.

 

 

Klik op deze foto voor een vergroting!

MAAR HET IS DE MOEITE WAARD. Ook de orgelkenners zullen moeite hebben het authentieke van aanvullende geluid te onderscheiden. Maar de clou zit hem natuurlijk vooral in de acceptatie. Met een elektronisch Hammond orgel zal niemand vandaag de dag moeite hebben. Maar dat het mechanische geluid van orgelpijpen wordt aangevuld met elektronische geluiden uit speakers zal niet iedereen als muziek in de oren klinken. Tot dat je het zelf met eigen oren gehoord hebt.

Met name in de Amerikaanse orgelwereld zijn dergelijke orgels vrij gewoon. Er zijn er al duizenden. Volgens vakliteratuur zou deze mengvorm het traditionele pijporgel al hebben geëvenaard! Maar genoeg reclame, oordeelt u zelf. Kom gewoon eens langs of maak een afspraak!

 

Klik op deze foto voor een vergroting!

OP VRIJDAG 23 FEBRUARI 2007  's avonds was er een speciaal openingsconcert. Een werkelijk stampvolle kerk, met ook veel mensen uit de regio, legde letterlijk z'n oor te luister. Deze grote belangstelling was het gevolg van een goede pr van de culturele commissie.

In vrijwel alle regionale bladen waren er krantenartikelen te vinden.  Klik op één de knoppen om de artikelen te lezen.

De Stellingwerf

Leeuwarder Courant

Friesch Dagblad

Overigens was er ook ruime aandacht op de regionale tv zender van Friesland.

 

 

Klik op deze foto voor een vergroting!

BIJ OMROP FRYSLÂN was het eerste hybride orgel van Fryslân zelfs het openingsitem op woensdag 20 februari 2007. Dat gebeurde tijdens het actualiteitenprogramma 'Brekking', gepresenteerd door Eric Ennema. Dankzij een rapportage van Miranda  Werk-man waren alle ins en outs duidelijk te zien én te beluisteren.

Piet Soorsma en Henk Loonstra mochten uitgebreid laten zien en horen waarom dit bijzondere orgel uw aandacht verdient. Hank heeft dit item inmiddels in keurige kwaliteit op video. Enig gepruts en hersenpijniging heeft inmiddels geresulteerd  in een heuse presentatie op de site.

Kortom de oorspronkelijke uitzending is nu via de digitale snelweg te bekijken. Klik op de playtoets en de zwarte rechthoek hieronder gaat voor je leven ...

 

 

 

Klik op deze foto voor een vergroting!

HIERNAAST EEN ACTIEFOTO tijdens de concertavond zelf. Het is Thera Kullberg uit Sonnega. Zij speelde op die avond een aantal klassieke werken voor dwarsfluit. De sonate in G Majeur van B. Morello bijvoorbeeld. Thera werd begeleid door haar vaste organiste; Eta Schreiber. Eta, een goede bekende in Oldelamer, gebruikte alleen het kleine geluid;  het originele pijporgel. Het totale volume, orgel én dwarsfluit, was daardoor mooi in balans. Klik op de foto voor een vergroting.

Marinus van der Weerd uit Tollebeek, daarintegen, trok alle registers open. Hij heeft al een tijdje ervaring met een hybride orgel. Marinus is namelijk de vaste organist van het allereerst geplaatste hybride orgel in Nederland.

 

 

 

Klik op deze foto voor een vergroting!

DE LINKERVLEUGEL, voor de kijkers rechts, van het Vrouwenkoor van Oldelamer. Een stukje lokale cultuur. Helemaal rechts zie je de serieuze gelaatstrekken van Titie Land-man. Op de groepsfoto nà de voorstelling, die kun je tevoorschijn toveren door rechts op de foto te klikken, mis je haar helaas.

Hier de 'opstelling' van links naar rechts. Eerst de voorste rij. Riet van den Berg, Jannie Hofstee, Geertje Braad, Ansje Oord, Douwk Nicolai, Jopie Kraaij, Sjoukje van der Veen en Aafke Timmenga. Achterste rij van links naar rechts. Etje Heida, Wietske Cnossen, Harmke Venema, Rimmy Siebenga, Hidde de Koe (organist) Annie Bom, Anneke Bakker en Hinke Heida.

 

 

 

Klik op deze foto voor een vergroting!

STAAN WE D'R ALLEMAAL OP? Wie je ook op de groepsfoto na het optreden mist, zijn de dames die uiterst rechts stonden. Voor de kijkers links. Dat waren  Aukje Mosterman en Dikkie Bijlsma. Je ziet ze hier links hiernaast met Jannie Hofstee. tussen hen in. Kortom een regiefoutje van Hank. Excuus.

Maar om het helemaal goed te maken, zie je, als je op de foto hiernaast klikt, alle drie dames alsnog. De zangstukken van het koor op deze avond waren: 'Eens zal de dag vol blijdschap zijn', 'Heb gehoord van die stad', 'Sé sé dou wide sé' en 'De lindeboom'.

 

 

 

 

Klik op deze foto voor een vergroting!

HIER DE BLOEMEN voor de dirigente van het Vrouwenkoor van Oldelamer, Riet van den Berg. Het boeket werd haar aangeboden door Meine Oosting in zijn van functie van secretaris van de kerkenraad. Hij meldde dat 'de clubkas stond geen attentie toe liet voor alle dames persoonlijk'.

Hmmm. Met een dergelijke opmerking hoeft Hank niet thuis te komen. Als je op de foto hiernaast klikt zie je mensen die extra door Meine in het zonnetje werden gezet. Van links naar rechts; Eta Schreiber, Thera Kullberg, Marinus van der Weerd, Piet Soorsma, Riet van der Berg en Hidde de Koe.

 

 

 

 

 

TOT SLOT EEN GELUIDSFRAGMENT. Piet Wiersma, organist en orgelbouwer, laat horen waar het kerkorgel nu tot in staat is. Als u op het onderstaande knopje drukt, hoort u een fantasie én koraal van Psalm 75. Dit is een eigen arrangement van Piet en het wordt ook door hem gespeeld op het hybride orgel in de Protestantse kerk te Tollebeek. In Oldelamer is dezelfde stemmenbank geplaatst als eerder in Tollebeek. In dit voorbeeld krijgt de luisteraar een goede indruk van de variatie in de beschikbare stemmen... 

 

Klik op deze foto voor een vergroting!

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

De foto's op deze pagina zijn van Henk Loonstra, Piet Soorsma en Hank Dussen. De introductie muziek is (een gedeelte) van het Preludium in G van Adolphe Hesse.

Lees verder!

 


Copyright © 2005 - 2015 Hank Dussen Productions, Oldelamer