WATERSNOOD. Als Hank dit woord hoort, roept hij: "Zeeland februari 1953!" Correct maar niet volledig. Zuidwest Friesland heeft door de eeuwen heen regelmatig flink onder-water gestaan. Sommige gedeelten bijna jaarlijks! Maar in 1775, 1825, 1916, 1926 waren het flinke. De laatste keer in 1965. Je kunt het je nauwelijk voorstellen, maar voor oudere bewoners is een overstro-ming iets dat hier gewoon regel-matig voorkwam. Die van 1825 was van een andere orde en echt een enorme ramp. Een februari storm zorgt voor maar liefst 13 gaten in de (toen nog) Zuiderzeedijk tussen Schoterzijl en Lemmer. Negen mensen en 1750 stuks vee komen om, 400 huizen worden onbewoon-baar. 10.000 hectare grond staat onder één meter zout! water. 
HOOFDWEG 51 OLDELAMER in januari 1916. De Tjonger treedt weer buiten haar oevers. Beide foto's zijn vlak na elkaar van dezelfde boerderij naast de pastorie genomen. Destijds bewoond door Koendert de Boer, nu door de familie van Dijk. Johannes van Dijk, Heine van Dijke en Joan van Dijk. De vier jongens in het roeibootje op de voorgrond zijn bekenden; Jan Schokker, Rinke de Hoop, Jan Heida en Wiebe Gorter. De jongen met de witte knopen op z'n kiel is de vader van Foeke. Staand met het witte mutsje in de achterste boot op de foto boven én hier-naast op de loopplank is Antje de Boer-Postma, de vrouw van Koendert de Boer. Wat mij opvalt is de tijd die men kennelijk voor de foto's neemt. (relaxed/berusting)  ONHERKENBAAR De Hoofdweg 51 anno 2006. Los van het voorhuis wat er later voor is gezet, is ook de voorpui volledig veranderd. Van woonhuis naar koeienstal. De schoor-steen, maar ook de kelder is verdwenen. OVER ONHERKENBAARHEID GESPROKEN. De panelleden waar Hank soms zijn web try-outs op uitprobeert, reageren verrast op dit onderwerp. Regelmatige overstromingen door hoog rivierwater in de westhoek van Friesland blijkt volkomen onbekend in de rest van Nederland. Dat vindt Hank ook de kracht van dit onderwerp. Hoogwater is van alle tijden en niet alleen het zwaard van damocles als gevolg van 'global heating' Hank hoopt op heel veel reacties!  OVERSTROMING 'Oldelamer' staat op de achterkant van deze foto. W. Adema 19 januari 1916. Dat klopt helemaal. Het is de Kerkeweg 26 en het zijn drie panden, waar destijds Titus van Essen woonde. Tegen-woordig
is het de domicilie van de familie Stolp. Het negatief heeft onderaan dezelfde inscriptie als de foto van aannemer Wiebe Lendstra verderop op deze pagina. Als je op de foto voor de vergroting klikt, zie je een man met een hoge hoed op een fiets aan komen rijden. (Wie is hij en wat komt hij doen?) Interessant zijn ook de drie molens rechts op de achtergrond. Waar die precies gestaan hebben zoeken we nog uit. Zo te zien moet dat in Oldetrijne geweest zijn. Maar wie het weet mag het zeggen!
MYSTERIE OPGELOST!
Het mysterie van de man in het zwarte pak en
de hoge hoed op de fiets is opgelost! Het
was de leedzegger, ook wel de leedaanzegger
genoemd. Hij was de voorloper van de
overlijdenskaart of het rouwbericht in de
krant.
Ook tijdens
overstromingen gingen immers mensen dood en dat werd vroeger
door een soort dorpsomroeper huis aan huis rondverteld.
Kortom een hele plausibele verklaring. alleen zijn naam nog.
Resteert het raadsel van de drie molens op de achtergrond
nog. Ze staan in 1916 zo te zien in Oldetrijne. Waar
precies, komen we vast nog wel te weten. Als je op de foto
klik zie je ze staan!
HIERNAAST dezelfde lokatie nu. De foto is wat dichterbij genomen dan het exemplaar van negentig jaar geleden. Op exact dezelf-de plek een foto maken, heeft namelijk geen zin. Door de huidige begroeing en bebouwing zou je het allemaal niet duidelijk terug zien. De maestueuze boom voor de schuur is een behoorlijk oud exemplaar. Op de oude foto zie ik hem ook. Ook voor dit pand geldt; het voorhuis is anders en totaal vernieuwd. Op de 1916 versie lijkt het trouwens net of de schuur pal tegen de achterkant van de boer-derij staat. Dat is niet zo. Het stookhuisje verdwenen.
ONMISKENBAAR DE HOOFDWEG met op de achtergrond het kerktorentje van Oldelamer. Rechts de boerderij van Johan Beijk. Links staat weer de boerderij van de familie van Dijk. Op de voorgrond een elektrapaal en vier mannen. Drie in een roeibootje en één op de weg. Links zie je het voorwiel van de fiets van de man die midden op de weg staat. Op de vergroting kun je overigens goed zien dat het water flink stroomt. Van rechts naar links. De Hogeweg en rechts van de Hoofweg stond het vrijwel jaarlijks onderwater door de slechte waterkering. De dijken van de tjonger zijn na de ruilverkave-ling van 1965 verhoogd 
ONGEVEER DEZELFDE PLEK ANNO 2006. Op de huidige versie is het silhouet van de kerk wat moeilijk zichtbaar door de bomen. Op de vergrote versie (Op de foto klikken) heb ik een hulplijntje gemaakt. Hieronder de hulptroepen in 1916 aange-voerd door Aannemer Wiebe Lenstra, uit Wolvega maakt 'kistdammen' Hij staat hele-maal links op de foto en draagt als enige een stropdas en staat op kleine afstand van het gewone werkvolk. Volgens omoe Heida werd de boerderij links bewoond door Berend Mast en rechts door Geert Mast. Foeke vraagt zich af of dat wel klopt. 
ZIJN PUNT is 'de twee schoorstenen' op de dak links naast de aannemer. Dat zou dan de pastorie moeten zijn. Maar die heeft vier schoorste-nen, geen twee. Het woord 'Oldela-mer' staat wel in het negatief gegraveerd. Kortom; ook dit wordt vervolgd! De meeste namen van het poserend werkvolk zijn bekend: Van links naar rechts naast Wiebe Lenstra staan; de heer Gastma, Marten van der Veen, Wiebe Bakker (met vork) Wiebe Gorter (alleen hoofd met grote pet) De vier rechts vooraan zijn: Jan Heida (De vader van Foeke, weer met die kiel met de witte knopen) Dirk de Ruiter, Jan (of Andries) Ketellaper en Jan van Essen. De fotograaf is Willem Adema uit Wolvega. 
DE TJASKER Een kleine vorm van een molen met het vijzelgedeelte schuin naar achteren. Op de foto staat 'hoog en droog' geschreven. Deze Tjasker is volgens kenners zeer uniek in Stellingwerf-West. Er waren nauwelijks exemplaren te vinden van dit type. Veehou-der J. Verbeek en Marten Hoekstra hebben deze molen aan de gang of in werking gezet. Bekend is de Tjasker in Kalenberg (Weer-ribben, Overijssel) De foto geeft een indruk van de polder Oldelamer. Naast het dorp is er dus ook een polder die Oldelamer heet. Het wapen van Oldelamer is een water-schapswapen, géén dorpswapen. Waarvan akte. 
EEN ALINEA uit het officiële rapport van de watersnood uit 1825. Er is best veel geschre-ven deze ramp. Door Fokke Middendorp bij-voorbeeld. Maar ook hij schrijft niets over de gevolgen voor Oldelamer. De burgemeester heette toen grietman. In het rapport van de grieterij staat: 'Langs Nije-en Oudelamer wandelende ontmoet het oog overal deerlijk gehavende bouwvallen en waggelende woningen. De kracht der golfslag scheen niets te sparen. Zij wiegde de sterke boerehuizen zelf en verbrijzelde derzelver muren; terwijl niettegenstaande het gevaar door deze veroorzaakt de schipper Wijtse Wijtse Posthumus, met mannenmoed zes huisgezinnen redde, en in zijn schip een veilige schuilplaats aanbood. Behalve de schade aan woningen zijn alhier 229 runderen boven, 360 beneden de twee jaren, 9 paarden met 83 schapen en 39 varkens in het water omgekomen, uit welk verbazend getal men ligtelijk tot het geweld der stroom in deze deerniswaardige dorpen besluiten kan'. Wie weet wat nu exact met deze slotzin wordt bedoeld, mag het zeggen. Ik hou het op: 'Een groot aantal verdronken vee (720 stuks) geeft een indruk van het natuurgeweld wat hier heeft huisgehouden'.
REACTIES ZIJN ALTIJD WELKOM
zoals deze. Jacques Laureys
mailde mij de foto rechts met de vraag of dit Friesland
zou kunnen zijn. Ik weet bijna zeker van wel Jacques; de
stelpboerderij ziet er zeer Fries uit. Links zie ik ook een
stookhuisje. Opvallend is de extra
schoorsteen aan voorzijde, maar vooral de fraaie compositie
van de foto zelf.
Maar nu de vraag van
Jacques. Waar is dit? Welke boerderij zou
dit kunnen zijn? Wie weet het? De relatief
lage hoogte van het water,
duidt niet of een dijkdoorbraak, maar op
overstroming van een naburige rivier. Is het
de Tjonger? Kortom; waar is dit? Als je het weet, laat het mij even
weten.
SOMMIGE WWW.OLDELAMER.INFO BEZOERKERS kennen onderstaande foto al. Het is hoofdweg 68. Van Annie en Bert Dijk-stra. Die foto hoort ook op deze pagina. Op de vergrote versie zie je geschreven namen van de toenmalige bewoners. De familie's Gorter en de Jong. En nu ik toch namen noem, mag ik Jan de Vries
van de gemeente Weststellingwerf absoluut
niet vergeten. Ook hij is een waardevolle
aanvullende bron gebleken voor deel 2 van
Foeke's Fotoboek. Jan
bedankt!
Lees
alles! | 
WATERSNOOD HET FOTOBOEK VAN FOEKE HEIDA! 
